Notariële Archieven

Wat zijn notariële akten?

Bij de notaris leggen mensen veranderingen in eigendom en rechten vast. Of voorgenomen veranderingen, zoals in een testament. Op die manier komt er heel veel informatie over goederen en mensen in de notariële akten terecht. Daardoor kunnen ze voor onderzoekers een belangrijke bron zijn.

Genealogen (mensen die een stamboom onderzoeken) vinden er van alles over familiebetrekkingen, bezittingen van de familie en plekken waar de familie woonde. Voor andere onderzoekers is er informatie over bijvoorbeeld het gebruik van grond en houtsoorten, het ontstaan van gebouwen, inboedels enz.

Wie de akten over een wat langere periode doorneemt, leert al gauw wie de welvarende mensen in de regio waren, want die hadden altijd wel iets te verkopen of leningen te verstrekken.

Notariële akten die ouder zijn dan 75 jaar liggen bij een openbare archiefdienst, zoals het gemeentearchief. Voor testamenten geldt een uitzondering. Testamenten en andere uiterste wilsbeschikkingen zijn pas na 100 jaar openbaar.

Bewaard in het gemeentearchief

Bij de gemeentearchieven van Ede en Barneveld zijn duizenden notariële akten vanaf 1811 aanwezig. Vrijwilligers zetten zich al jaren in om deze akten digitaal toegankelijk te maken. Van bijna 60.000 akten zijn inmiddels samenvattingen opgenomen op onze website Archieval. De akten zijn ook grotendeels gescand. U kunt ze gratis downloaden op hoge resolutie, zodat u ze op uw eigen computer goed kunt lezen. Als een akte niet gescand is, kunt u deze aanvragen voor digitalisering.

Let op: nog niet alle notariële akten zijn digitaal toegankelijk gemaakt. Wij blijven hier aan werken. Op onze studiezaal kunt u in een papieren overzicht zoeken in de akten die nog niet digitaal beschikbaar zijn.

Zoeken in de notariële akten

Via onze website Archieval kunt tegelijkertijd in de akten van Ede en van Barneveld zoeken. U kunt ook kiezen voor één van deze twee gemeenten. Wanneer u uitgebreid zoekt, kunt u bijvoorbeeld zoeken op persoon, datum, plaats, soort akte of de rol van een persoon in een akte. Was iemand bijvoorbeeld verkoper of juist een koper? Zoeken met een sterretje aan het eind van een zoekwoord kan u helpen: wanneer u zoekt op Lunter* wordt alles gezocht dat met ‘Lunter’ begint, zoals Lunteren, Luntersch, Lunterse, Lunteraan.

Aanwezige akten

Gemeentearchief Barneveld beheert de openbare en overgedragen notariële akten van de notarissen met standplaatsen Voorthuizen en Barneveld.

Gemeentearchief Ede beheert de openbare en overgedragen notariële akten van notarissen met de standplaatsen Ede en Lunteren.

Een lange geschiedenis

Notarissen zijn er al heel lang. In de Nederlanden komen notarissen vanaf het einde van de 13e eeuw voor. Het waren toen vooral geestelijken. Deze notarissen konden zowel door de keizer als door de paus als door beiden aangesteld zijn. Met de invoering van de Franse wetgeving in 1795 (België, Limburg en Zeeuws-Vlaanderen) en 1811 (rest van Nederland) is de aanstelling een kwestie van de nationale overheid.

Overigens heeft het notariaat zich niet overal in de Nederlanden gelijk ontwikkeld. In Gelderland, Overijssel, Drente, Friesland en Groningen is het voor 1811 nauwelijks tot ontwikkeling gekomen. Elders verbreidde het zich veel ruimer, zelfs zo ruim, dat ook in de dorpen notarissen waren.